Foute keuze

Op 4 mei herdenken we jaarlijks de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogen.

Elk jaar wordt een wedstrijd uitgeschreven voor jongeren om hun gedachten over oorlog te formuleren. Zo ook de 15-jarige Auke de Leeuw:

FOUTE KEUZE

Mijn naam is Auke Siebe Dirk

Ik ben vernoemd naar mijn oudoom Dirk Siebe

Een jongen die een verkeerde keuze heeft gemaakt

Koos voor een verkeerd leger

Met verkeerde idealen

Vluchtte voor de armoede

Hoopte op een beter leven

Geen weg meer terug

Als een keuze is gemaakt

Alleen een weg vooruit

Die hij niet ontlopen kan

Vechtend tegen Russen

Angst om zelf dood te gaan

Denkend aan thuis

Waar Dirk zijn toekomst nog beginnen moet

Zijn moeder is verscheurd door de oorlog

Mama van elf kinderen, waarvan vier in het verzet zitten

En een vechtend aan het oostfront

Alle elf had ze even lief

Dirk Siebe kwam nooit meer thuis

Mijn naam is Auke Siebe Dirk

Ik ben vernoemd naar Dirk Siebe

Omdat ook Dirk Siebe niet vergeten mag worden

Kunst is er niet enkel om te behagen, maar dient soms ook om wonden en schaduwkanten zichtbaar te maken. Ook verscheurdheid wordt op die manier invoelbaar. Dat is niet prettig, pijn kan vreselijk zijn. Maar het verwoorden en hoorbaar maken van pijn kan troosten. Het tonen van de menselijk tragedie en noodlottige keuzes kunnen helderheid verschaffen. Ook is het een taak van de kunsten om het menselijk tekort te tonen.

Auke de Leeuw schrijft een sober maar schrijnend portretje over verkeerde idealen en hoop op een beter leven. Over vier kinderen in het verzet met een vechtende broer aan Duitse zijde, over een tragisch leven van een liefhebbende moeder in oorlogstijd. En hij stelt een wezenlijke vraag: ‘Moeten we de verkeerde keuzes afwijzen, of de mens die ze begaat?’

Auke toont onopgesmukt dit pijnlijke leven opdat we wellicht lering trekken uit de vraag wat keuzes kunnen bewerkstelligen en opdat we ons blijven herinneren dat we allemaal menselijke mensen zijn die ook vreselijk tekort kunnen schieten.

Een 15-jarige zorgde ervoor dat ik, een 60-jarige, met brandende ogen en een denkend hart zijn woorden las, herlas en nadacht over het noodlottig samengaan van die vlucht uit armoe en het volgen van een verkeerde vlag. Met sobere taal hield de dichter mij enkele uren ‘gevangen’. Dat tekent zijn talent.

Auke mag het gedicht niet voordragen. Het zou 'een goede tekst op de verkeerde plek en het verkeerde moment' zijn. Ook zou het gedicht de grens tussen goed en fout vertroebelen. Het knappe van het gedicht is juist dat het de complexiteit van goed en kwaad, en de vaak onduidelijke grens daartussen, invoelbaar maakt en hoe voorzichtig we dus dienen te zijn bij het maken van keuzes.

Op 4 mei wil ik zijn gedicht nog enkele malen lezen, zodat ik weet waaraan ik tijdens de twee minuten stilte denk:

Aan de woorden van mijn partner bij het ontbijt, vanmorgen na het lezen van dit tot nadenken stemmend gedicht: ‘Zolang we verdeeldheid vereren, zal er oorlog zijn’.

En aan de woorden van de jonge dichter: ‘Alle elf had ze even lief’.

Hoe verscheurend kan het leven zijn…

Dank je wel, Auke!